SAOPĆENJE ZA JAVNOST NAUČNO-NASTAVNOG VIJEĆA FILOZOFSKOG FAKULTETA
UNIVERZITET U ZENICI
Filozofski fakultet
Naučno-nastavno vijeće
Na osnovu člana 24 Okvirnog zakona o visokom obrazovanju, člana 7 stavova a), c), d), e) i f) i člana 15 Zakona o visokom obrazovanju ZDK, te članova 113 stav 2, člana 8 stav g), člana 11 i člana 365 stav 1 Statuta Univerziteta u Zenici Naučno-nastavno vijeće Filozofskog fakulteta je na redovnoj, dvadesetoj sjednici održanoj 09.07.2025. jednoglano zauzelo stav i usaglasilo sljedeće obrazloženje:
- vanredna sjednica Naučno-nastavnog vijeća Filozofskog fakulteta je sazvana u skladu sa članom 113. stav 2 Statuta Univerziteta u Zenici, koji omogućava dekanu da zatraži od NNV-a zauzimanje stavova o pojedinim pitanjima;
- Zaključci koji odražvaju stavove NNV-a Filozofskog fakulteta, a tiču se sazivanja sjednice Senata za izbor v.d. rektora utemeljeni su isključivo na primjeni člana 69 stav 8 Statuta Univerziteta u Zenici i upućeni članovima Senata i naučno-nastavnim vijećima koja su birala predstavnike u Senatu, kako bi se apeliralo na članice i članove Senata da zahtijevaju zakazivanje sjednice Senata u skladu sa Statutom;
- Zaključak o obavještavanju javnosti utemeljen je u članu 24 Okvirnog zakona o visokom obrazovanju, ali i svim drugim zakonskim i podzakonskim aktima koji obezbjeđuju transparentnost i slobodu govora.
O B R A Z L O Ž E NJ E
U vezi sa reakcijom rektora Univerziteta u Zenici, prof. dr. Jusufa Durakovića, na jednoglasno usvojene Zaključke sa vanredne sjednice Naučno-nastavnog vijeća Filozofskog fakulteta održane dana 2. 7. 2025. godine, izražavamo duboko razočaranje i zabrinutost zbog izraženog tona, upitne pravne interpretacije, kao i pokušaja da se uguši legitimno i argumentirano izražavanje mišljenja najbrojnijeg akademskog tijela na Univerzitetu u Zenici.
Smatramo neprihvatljivim što se usaglašavanje i iznošenje stava jednog fakultetskog naučno-nastavnog vijeća o trenutno najznačajnijim pitanjima za egzistenciju i funkcionisanje Univerziteta u Zenici – pitanje blokade plata zaposlenima i uskraćivanja njihovog prava na zdravstvenu zaštitu – kvalificira kao “protustatutarno” i “neovlašteno djelovanje”. Takva ocjena otkriva suštinsko nerazumijevanje svrhe i misije akademskih tijela, ali i uloge javnog univerziteta kao prostora slobodne misli i odgovornog društvenog djelovanja.
U skladu s tim, Naučno-nastavno vijeće Filozofskog fakulteta Univerziteta u Zenici, na svojoj 20. redovnoj sjednici održanoj dana 9. 7. 2025. godine, razmatrajući pod tačkom 13 dnevnog reda dopis Reakcija na Zaključak NNV-a Filozofskog fakulteta Univerziteta u Zenici Rektora Univerziteta u Zenici (br. 01-03-10-3202/25 od 7. 7. 2025. godine) usaglašava i jednoglasno usvaja sljedeće zaključke i odgovor:
I Sloboda izražavanja i autonomija akademskih tijela
Članice i članovi Naučno-nastavnog vijeća Filozofskog fakulteta Univerziteta u Zenici nisu i ne pristaju biti svedeni na nosioce nastavnog procesa već insitiramo da budemo tretirani kao slobodnomisleći akademski građani i građanke pozvani da reaguju u momentima duboke krize – u kakvoj se Univerzitet u Zenici u ovom trenutku neupitno nalazi. Sloboda mišljenja, izražavanja i javnog djelovanja predstavlja temeljnu vrijednost demokratskog društva, ali i suštinsku komponentu akademskih sloboda i autonomije za koju se, izgleda samo deklarativno, u ovoj situaciji svi grčevito zalažu. U tom duhu, zajednički usaglašeni i jednoglasno usvojeni zaključci Naučno-nastavnog vijeća Filozofskog fakulteta Univerziteta u Zenici predstavljaju poziv i neobavezujući apel, a nikako pravno-formalni akt usmjeren prema bilo kojem drugom organu na Univerzitetu u Zenici.
II Humanistička misija i društvena odgovornost
Podsjećamo da je uloga filozofskih fakulteta, ali i humanističkih i društvenih nauka u cjelini, da afirmišu pluralizam, razvijaju kritičku misao, etičku odgovornost i borbu za slobodu i dostojanstvo čovjeka i zajednice. Misija naše institucije, nezavisno o činjenici da je ona tek jedna od organizacionih jedinica u sastavu Univerziteta u Zenici, nije i ne može biti svedena na usko administrativno ili “propisano” djelovanje, već na budno promišljanje i djelovanje u trenucima kada su ugroženi osnovni principi pravde, jednakosti, profesionalnog integriteta i radničkih prava. Takva dužnost ne proizlazi iz puke statutarne odredbe, već iz samog smisla postojanja univerziteta i njegove javne odgovornosti.
III Naučno-nastavna vijeća kao forum akademske odgovornosti
Naučno-nastavno vijeće Filozofskog fakulteta Univerziteta u Zenici, kao najbrojnije akademsko tijelo na Univerzitetu u Zenici u čijem radu i odlučivanju ravnopravno učestvuje i značajan broj zaposlenika sa drugih organizacionih jedinica Univerziteta, reflektira glas značajnog dijela akademske zajednice Univerziteta u Zenici. Insistiranje na “nadležnostima” u uskom i kruto posmatranom formalnom smislu, bez uvažavanja akademske odgovornosti i moralne obaveze da se djeluje u interesu zajednice, pokazuje zabrinjavajuću tendenciju gušenja pluralizma mišljenja i kritičke refleksije unutar Univerziteta.
IV Pritisak na autonomno akademsko tijelo
Rektor, kao zakonski zastupnik, niti bilo koje drugo tijelo Univerziteta u Zenici, nemaju ovlast osporavati, uticati ili ograničavati rad naučno-nastavnih vijeća fakulteta u sastavu Univerziteta u Zenici, koji su Statutom priznati kao najviša fakultetska akademska tijela. Naročito kada su u pitanju legitimni, usaglašeni i usvojeni stavovi i zaključci neobavezujućeg karaktera koji nisu usmjereni protiv drugih organa Univerziteta u Zenici. Bilo kakav pokušaj da se to čini smatramo nedopustivim pritiskom i narušavanjem osnovnih principa univerzitetskog uređenja – autonomije, zagarantovane akademske decentralizacije u okvirima pojedinih naučnih grupacija i oblasti, slobode mišljenja i slobode javnog iznošenja stavova.
V Javnost i transparentnost rada javnog univerziteta i njegovih akademskih tijela
Pitanje javnog istupanja i transparentnosti rada na javnom univerzitetu nije i ne može biti predmet birokratske kontrole. To je temeljni demokratski princip i osnov akademskih, ali i općih sloboda i ljudskih prava. Naučno-nastavno vijeće Filozofskog fakulteta u Zenici je, shodno zaključcima sa svoje nedavno održane vanredne sjednice, jednoglasno ovlastilo dekanesu Filozofskog fakulteta da koordinira aktivnostima u cilju komuniciranja usaglašenih i jednoglasno usvojenih zaključaka i stavova Vijeća sa zajednicom. To se ne može tumačiti činom uzurpacije ovlasti rektora ili bilo kojeg drugog tijela Univerziteta, već predstavlja akt legitimnog, transparentnog i odgovornog informisanja javnosti u interesu zajedničkog dobra. Rad, odluke, stavovi i zaključci Naučno-nastavnog vijeća Filozofskog fakulteta nisu i ne mogu biti strogo čuvana tajna pred širom javnosti.
Oštro osuđujemo i odbacujemo pokušaj delegitimizacije prava akademske zajednice da ukaže na stanje koje direktno ugrožava njen rad i egzistenciju. Umjesto difamiranja i zastrašivanja, u ovakvim okolnostima od rukovodstva Univerziteta očekujemo otvoren dijalog, toleranciju prema kritici, zaštitu akademskih sloboda i prava na izražavanje mišljenja kao najviših principa na kojima se temelji visoko obrazovanje.
Sa druge strane, problematizujemo i pozivamo na propitivanje prakse da se na internetskoj stranici i drugim zvaničnim kanalima komunikacije Univerziteta u Zenici pojavljuju nepotpisana mišljenja i saopćenja koja se plasiraju kao zvanični institucionalni stav Javne ustanove Univerzitet u Zenici i koja prethodno nisu usaglašena niti razmatrana na bilo kojem tijelu Univerziteta u Zenici. O toj je praksi naše Vijeće upoznato i preko dostavljenog akta sa sastanka dekana polovine fakultetskih organizacionih jedinica u sastavu Univerziteta u Zenici.
U duhu zajedničke odgovornosti za budućnost Univerziteta u Zenici, pozivamo prof. Durakovića i druga relevantna tijela Univerziteta da afirmiraju principe demokratičnosti, uzajamnog uvažavanja i otvorenog dijaloga. Vjerujemo da bi rektorova prisutnost na sjednicama fakultetskih vijeća, neposredna komunikacija sa članovima akademske zajednice i spremnost da sasluša različita, pa i oponentna mišljenja, doprinose jačanju povjerenja, međusobnog razumijevanja i zajedničkom prevazilaženju izazova s kojima se Univerzitet u Zenici danas suočava.
Podsjećamo da bez slobode mišljenja i slobodnog djelovanja akademskih tijela, javni univerzitet prestaje biti prostor slobode, znanja, kreativnosti i društveno odgovornog djelovanja. Posebno filozofski fakulteti, kao promotori humanističkih ideala, ne mogu i neće šutjeti na pitanja dostojanstva, prava i slobode zajednice kojoj pripadaju. U skladu s tim, a u cilju javnosti i transparentnosti, i ovaj usaglašeni i jednoglasno usvojeni stav Naučno-nastavnog vijeća Filozofskog fakulteta Univerziteta u Zenici će biti proslijeđen Rektoratu, Senatu i naučno-nastavnim vijećima drugih organizacionih jedinica Univerziteta u Zenici, te biti objavljen na internet stranici Filozofskog fakulteta.
S poštovanjem,
Naučno-nastavno vijeće
Filozofskog fakulteta Univerziteta u Zenici
